Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có khoảng 30 nghìn người dân tộc Tày sinh sống chủ yếu ở huyện Sơn Động, Lục Ngạn, Yên Thế và Lục Nam. Người Tày có rất nhiều bài hát ru nhẹ nhàng, êm ái thể hiện đời sống văn hoá, tinh thần phong phú, trong đó bài Ứ noọng nòn là điển hình.
Bài hát ru Ứ noọng nòn của người Tày mang đặc trưng của thể loại hát ru nói chung, với kết cấu kể chuyện bâng quơ, mẩu chuyện nối, đứt đoạn mà miên man, phù hợp với chức năng ru trẻ ngủ và với lối hát lặp lại nhiều vòng, nhiều đợt. Điểm dừng và cũng là điểm nối của bài hát là lời ru, lời đưa đẩy. Bài hát bắt đầu bằng lời ru như tất cả các làn điệu ru khác, sau đó là những câu dỗ dành: Ứ noọng nòn/Nòn đắc noọng nòn đí/Nòn tắng pí au qua/Nòn tắng a au luổm/Luổm lầu đảy sloong boóc/Nốc choóc đảy sloong tua (Ư em ngủ/ Ngủ say em ngủ ngoan/Ngủ đợi chị lấy dưa/Ngủ đợi cô bắt muỗm/Muỗm to được hai ống/Chim sẻ được hai con). Các câu trên có vẻ thống nhất về chủ đề dù kể chuyện miên man nhưng các câu sau thì chuyển hẳn sang mạch khác một cách tự nhiên với sự kết nối chặt chẽ: câu trước dùng từ con, các câu sau tiếp tục nhắc lại từ này nhưng lại kể một câu chuyện khác - câu chuyện của một lũ trẻ chứ không liên quan gì tới đối tượng con chim sẻ ở câu trước: Tua nâng pây mí ỏm/Tua nâng gây nhọm mây/Tua nâng pây đăng phầy thả mẻ/Tua nâng là quạnh quẻ dú đai/Tua nâng pây au vài mà lảng/Tua nâng oóc pác táng slon slư/Tua nâng pây vây ứ... (Một con đi giặt tã /Một con đi nhuộm chỉ/Một con đi nhóm bếp đợi mẹ/Một con chơi chẳng làm gì/Một con đi lùa trâu về chuồng/Một con đi đưa nôi). Bài hát dắt trẻ vào giấc ngủ, trẻ nhỏ thiếp đi trong giọng điệu du dương, đều đều; trẻ lớn biết nghe thiếp đi trong sự dắt dẫn của những hình ảnh chắp nối nhưng đa dạng, lãng mạn của lời ru. Những câu hát nhẹ nhàng, êm ái, lắng đọng, tưởng như kể chuyện bâng quơ ấy lại hàm chứa một cách tự nhiên đời sống văn hóa sinh hoạt của người Tày xưa. Cuộc sống của người Tày hiện lên, trước hết là mô hình gia đình đông con nhiều cháu. Theo sự liệt kê trong bài có đến 8 "con" làm các công việc khác nhau: con giặt tã, con nhuộm chỉ, con nhóm bếp, con chơi, con chăn trâu, con học bài, con đưa nôi, còn một con nằm trong nôi.
Bài hát ru chỉ là khúc ca ngắn nhưng thể hiện sinh động công việc của người Tày từ xa xưa như: làm nương rẫy, trồng cây dưa xen cây lúa, se sợi kéo chỉ, nhuộm chàm, chăn nuôi gia súc... Hình ảnh con người trong bài hát là con người lao động và bài hát ru ở đây cũng là khúc hát ca ngợi người lao động.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét