Ấm nồng làn điệu dân ca Cor

Từ lâu, các làn điệu dân ca đã đóng một phần quan trọng trong đời sống của bà con dân tộc Cor nói chung và người Cor ở huyện miền núi Trà My, tỉnh Quảng Nam nói riêng.

Clu là một điệu dân ca của người Cor có từ lâu đời. Trong lễ hội truyền thống như: Lễ ăn mừng lúa mới (Xa-pa-nưu), Lễ ăn mừng nhà mới (Xa-như-ra-vát), Lễ hội ăn trâu huê (Xa-ố-piêu), Tết mùa (Xa-a-ní)... không thể thiếu làn điệu dân ca vào loại độc đáo này với lối diễn xướng vừa hát Clu vừa cúng. Clu còn được người Cor sử dụng trong các dịp cúng trâu, heo, cúng gà để cầu đất, cầu trời phù hộ mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu, gia đình khoẻ mạnh, dân làng đoàn kết...

Theo truyền thống, Clu chỉ được người Cor sử dụng trong nghi thức cúng tế là chính. Làn điệu Clu mang dáng dấp của một bài văn tế thể hiện tấm lòng thành của gia đình đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ - những người đã khuất.

Nội dung Clu, ngoài ý nghĩa mời gọi tổ tiên, ông bà, cha mẹ, ma tốt về chứng giám cho lòng thành của con cháu, còn thể hiện sự cầu khẩn thần linh hoặc người đã khuất bỏ qua nhưng sai sót, lỗi lầm của người còn sống, phù hộ cho cá nhân, gia đình, cộng đồng được khoẻ mạnh, an lành trong cuộc sống.

Trong lễ hội đâm trâu, từ khi người Cor bắt đầu nấu rượu làm bánh, người ta đem trâu vào cột ở cây nêu để chuẩn bị cho lễ đâm trâu và cả trong lúc đâm trâu thì một nhóm già làng từ hai đến sáu người vẫn hát Clu. Có thể nói, Clu là một loại hình hát kể về những câu chuyện, những bài học quý, nhằm giáo dục con người làm những điều thiện và tốt đẹp trong cuộc sống.

Người Cor còn có hình thức hát đối đáp gọi là A giới, gần giống như hát hò khoan của người Kinh, giống hát lý của người Cơtu. Đây là loại hình hát ứng đáp tại chỗ với nội dung thường là động viên nhau trong lao động và sản xuất, dạm hỏi vợ chồng, thông gia hát đối đáp với nhau để thăm hỏi sức khoẻ, công việc đồng áng nương rẫy... Thường chỉ có nam giới tham gia hát A giới, đôi khi cuộc hát đối đáp kéo dài cả đêm tới tận gà gáy mới kết thúc. Người hát phải ứng khẩu, diễn đạt tốt những lời hay ý đẹp.

Nếu như làn điệu Clu được sử dụng trong các lễ cúng thì làn điệu Xadru được sử dụng trong cuộc sống hằng ngày. Cả nam và nữ đều có thể hát Xadru trong dịp làng tổ chức lễ hội truyền thống, họ cùng hát chung cả nóc với phần đệm của các nhạc cụ truyền thống.

Khác với A giới, hát A ly là hình thức hát đối đáp giữa nam và nữ với nhau. Thường nội dung hát A ly đề cập đến tình yêu đôi lứa nam nữ.

Trong các dịp lễ hội truyền thống, bà con người Cor hát những làn điệu dân ca của dân tộc mình giữa không gian bao la của núi rừng đại ngàn. Những làn điệu dân ca thân thiết ấy thấm vào họ như máu thịt tự thuở nào. Cho đến hôm nay, những âm hưởng đó vẫn được đồng bào Cor bảo tồn, gìn giữ gần như nguyên vẹn. Đây cũng là nét văn hoá đặc sắc của người Cor huyện miền núi Trà My, tỉnh Quảng Nam.